Ngành Y tế nỗ lực thực hiện tiêu chí Y tế trong xây dựng nông thôn mới

Xây dựng nông thôn mới là trọng tâm phát triển nông nghiệp, nông thôn được đảng, nhà nước và các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm. Xác định được mục tiêu, chiến lược quan trọng của chương trình, những năm qua ngành Y tế đã tích cực chỉ đạo thực hiện tiêu chí 15 Y tế thuộc chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới gắn liền với việc thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về Y tế xã của Bộ Y tế giai đoạn 2011- 2020. Việc thực hiện tiêu chí 15 Y tế đã từng bước nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân và góp phần tích cực xây dựng nông thôn mới.

Bộ tiêu chí quốc gia xây dựng nông thôn mới có 19 tiêu chí, trong đó tiêu chí 15 Y tế quy định rõ: xã phải đạt tiêu chí quốc gia về y tế và đạt tỷ lệ bảo hiểm y tế trên 70 % (Từ năm 2017 phải đạt tỉ lệ bảo hiểm y tế từ 85% trở lên và tỷ lệ suy dinh dưỡng chiều cao trên tuổi ở trẻ em phải đạt từ 24,2% trở xuống). Thực hiện tiêu chí 15 Y tế được ngành Y tế xác định là nhiệm vụ chính trị quan trọng, gắn liền với xây dựng Bộ tiêu chí quốc gia y tế xã và đã trở thành phong trào thi đua sôi nổi trong toàn ngành với sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị và các ban, ngành đoàn thể.

Ngành đã tham mưu UBND tỉnh tăng cường nguồn lực giúp các trạm y tế xây dựng Bộ tiêu chí. Theo đó, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 03/2012/QĐ-UBND, ngày 31/1/2012, trong đó có chính sách hỗ trợ xây dựng trạm y tế đạt tiêu chí quốc gia về y tế xã; hỗ trợ cho bác sỹ công tác tại trạm y tế, hỗ trợ học phí cho cán bộ trạm y tế xã được cử đi đào tạo …; tham mưu UBND tỉnh ban hành quy định phối hợp giữa Sở Y tế với UBND cấp huyện trong quản lý, chỉ đạo hoạt động hệ thống y tế Hà Tĩnh. Đặc biệt, Ngành đã tham mưu Hội đồng nhân dân tỉnh ban hành Nghị quyết số 55/2017/NQ-HĐND ngày 15/7/2017 quy định về mức hỗ trợ đóng bảo hiểm y tế cho người cao tuổi, người thuộc hộ gia đình làm nông, lâm, ngư, diêm nghiệp có mức sống trung bình trên địa bàn Hà Tĩnh giai đoạn 2017-2020. … Bên cạnh đó, cũng tranh thủ các chương trình, dự án, các nguồn lực khác đầu tư xây mới trạm y tế, cung cấp trang thiết bị y tế, đào tạo nhân lực cho các trạm y tế xã: Triển khai dự án Hỗ trợ Y tế các tỉnh Bắc Trung bộ giúp tăng độ bao phủ BHYT đối với nhóm hộ gia đình cận nghèo trên địa bàn, từ 9% cuối 2010 lên 100% năm 2014 và 2015; đào tạo ngắn hạn 222 nhân viên y tế  về chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân. Triển khai dự án tăng cường năng lực hệ thống y tế cơ sở một số tỉnh trọng điểm (GAVI) đã đào tạo cho trên 3 ngàn nhân viên y tế thôn bản, cán bộ y tế xã, huyện về thực hành tiêm chủng và chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, chăm sóc sức khỏe sinh sản, phòng chống suy dinh dưỡng...; nâng cao năng lực chuyên môn khám chữa bệnh cho các trạm Y tế thông qua việc cung cấp trang thiết bị thiết yếu như: máy siêu âm, điện tim... và trang bị túi y tế cho nhân viên y tế thôn bản của 13 huyện, thị, thành phố.

Năm 2017, ngành Y tế đã tổ chức rà soát nhu cầu trang thiết bị cho 64 trạm y tế xã từ nguồn vốn hỗ trợ của Nghị quyết 144 trong đó ưu tiên các xã vùng 3 trình UBND tỉnh hỗ trợ kinh phí đầu tư trang thiết bị; tham mưu UBND tỉnh đề xuất Bộ Y tế hỗ trợ xây mới 03 trạm y tế xã gồm Kỳ Sơn, Hương Lâm, Hương Đô từ Chương trình hỗ trợ nguồn vốn cho ngành Y tế, do EU viện trợ; Đề xuất 86 trạm y tế xã vào danh sách được thụ hưởng trang thiết bị từ Dự án giáo dục và đào tạo nhân lực y tế phục vụ cải cách hệ thống y tế (HPET).  Hiện tại đã tổ chức khảo sát thực trạng nhu cầu đầu tư nâng cấp Trạm y tế xã theo yêu cầu của Bộ Y tế nhằm chuẩn bị cho thiết kế dự án Đổi mới cung ứng dịch vụ y tế cơ sở, vay vốn Ngân hàng Thế giới.

Đặc biệt để tập trung nâng cao chất lượng hoạt động tại trạm y tế, chất lượng 10 tiêu chí, ngành Y tế đã tăng cường công tác giám sát, hỗ trợ. Từ năm 2015, ngành đã thành lập 05 đoàn giám sát, hỗ trợ, mỗi tháng 1 lần về các xã để giám sát, hỗ trợ, cầm tay chỉ việc cho cán bộ trạm hoàn thiện các tiêu chí. Qua các đợt giám sát hỗ trợ này, ngành có những kiến nghị với chính quyền địa phương kịp thời chỉ đạo, vào cuộc để xây dựng các Trạm Y tế đạt bộ tiêu chí quốc gia y tế, tiến tới đạt chuẩn nông thôn mới. Ngành cũng giao cho các đơn vị tuyến tỉnh theo chức năng, nhiệm vụ của mình thường xuyên chỉ đạo, giám sát đồng thời hỗ trợ trang thiết bị chống dịch, giường bệnh, tài liệu truyền thông… cho các trạm y tế góp phần hoàn thiện các tiêu chí với kết quả tốt nhất.

Nhờ vào cuộc đồng bộ, hiệu quả, đến nay mạng lưới y tế cơ sở đang từng bước được hoàn thiện: cơ sở hạ tầng được đầu tư nâng cấp, sửa chữa hoặc xây dựng mới; thuốc, vật tư tiêu hao và trang thiết bị cơ bản đáp ứng nhu cầu của trạm y tế. Trình độ chuyên môn, các dịch vụ kỹ thuật thực hiện tại trạm dần được nâng cao cả về số lượng lẫn chất lượng. Dịch bệnh được giám sát chặt chẽ, không có dịch bệnh lớn xẩy ra trên địa bàn toàn tỉnh. Công tác đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm được chú trọng. Các dự án thuộc Chương trình MTQG về Y tế như: Phòng, chống Sốt rét; phòng chống Lao, Phong; Phòng, chống HIV/AIDS được thực hiện hiệu quả và đạt các chỉ tiêu kế hoạch đề ra. Đối với bệnh mãn tính, bệnh không lây nhiễm bước đầu được theo dõi, quản lý tại cộng đồng… . Chất lượng chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân được nâng cao rõ rệt, người dân được chăm sóc sức khoẻ tốt hơn với chi phí thấp. Ngành Y tế đang dần tiến tới thực hiện công bằng trong chăm sóc, bảo vệ sức khoẻ cho người dân và đảm bảo an sinh xã hội.

Cùng với việc thực hiện tiêu chí 15 Y tế, Ngành cũng tham gia đỡ đầu các xã xây dựng nông thôn mới theo phân công của UBND tỉnh. Năm 2014 đã thực hiện đỡ đầu xã Thạch Long (Thạch Hà), năm 2015 đỡ đầu xã Kỳ Đồng (Kỳ Anh) xây dựng nông thôn mới và đã về đích trước thời gian quy định. Năm 2016, ngành tiếp tục đỡ đầu xã Hương Đô (Hương Khê) xây dựng nông thôn mới. Để giúp xã Hương Đô về đích nông thôn mới, Ngành Y tế đã xây dựng kế hoạch, phân công nhiệm vụ cụ thể cho các đơn vị theo chức năng, nhiệm vụ thường xuyên giúp đỡ, hỗ trợ xã về chuyên môn, nghiệp vụ để hoàn thiện các tiêu chí. Đồng thời, ngành cũng phát động gây Quỹ Hỗ trợ xây dựng nông thôn mới trong đó mỗi cán bộ đóng góp ½ ngày lương cơ bản; trích 150 triệu đồng từ Quỹ Hỗ trợ XDNTM để hỗ trợ xã Hương Đô xây dựng cải tạo nhà văn hóa thôn 7.

Tính đến nay toàn tỉnh đã có 232 xã, phường, thị trấn được UBND tỉnh công nhận đạt Bộ Tiêu chí quốc gia về y tế xã giai đoạn đến 2020 (chiếm 88,5%), trong đó có 82 xã về đích nông thôn mới. Tỷ lệ suy dinh dưỡng trẻ em ở thể cân nặng/ tuổi đạt 10%, (kế hoạch 2017 là 12%); chiều cao/ tuổi 15,8% (chỉ tiêu 24,2%) vượt so với chỉ tiêu, kế hoạch đề ra. Tỷ lệ Bảo hiểm Y tế toàn dân đạt 84%. Hà Tĩnh trở thành một trong những tỉnh đi đầu cả nước trong thực hiện bộ tiêu chí quốc gia y tế xã và xây dựng nông thôn mới.

Kết quả đạt được là rất đáng ghi nhận, tuy nhiên quá trình thực hiện tiêu chí 15 Y tế vẫn tồn tại những khó khăn, vướng mắc  như: hệ thống y tế đang bị “phân mảnh” trong quản lý điều hành vì vậy việc chỉ đạo các chương trình y tế, đào tạo nâng cao năng lực cho y tế cơ sở... gặp nhiều khó khăn. Trong thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia y tế xã,  nhận thức của lãnh đạo và người dân tại một số địa phương chưa đầy đủ, vẫn còn coi xây dựng xã đạt Tiêu chí quốc gia về y tế là trách nhiệm của ngành Y tế và của riêng trạm y tế; thiếu nguồn lực để đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị trạm y tế. Đặc biệt nguồn nhân lực làm việc tại trạm y tế hiện còn thiếu bác sỹ, số lượng, cơ cấu một số chức danh chuyên môn có nơi chưa phù hợp; số lượng, chất lượng các dịch vụ y tế tuyến xã chưa đáp ứng theo phân tuyến kỹ thuật. Tỷ lệ sinh con thứ 3 vẫn còn cao. Nhiều xã sau khi được công nhận đạt Tiêu chí quốc gia về Y tế thiếu giải pháp để duy trì và nâng cao chất lượng các tiêu chí, bảo đảm tính bền vững... Trong thực hiện chỉ tiêu bảo hiểm y tế rất khó khăn,  hiện nay tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế tại các xã hầu hết đều chưa đạt yêu cầu theo Bộ tiêu chí (tỷ lệ BHYT năm 2017 phải đạt ≥ 85%); có 06/24 xã đăng ký về đích nông thôn mới năm 2017 có tỷ lệ BHYT <85%; 30/82 xã đã đạt chuẩn đến thời điểm hiện tại có tỷ lệ BHYT<85%. Nguyên nhân do các xã trước đây được hỗ trợ 100% thẻ BHYT thì nay bị cắt chính sách cắt giảm hỗ trợ, do đó tỷ lệ này ở một số xã giảm mạnh; Một bộ phận người dân vẫn chưa hiểu rõ được tầm quan trọng của việc tham gia BHYT nhằm đề phòng các rủi ro liên quan đến sức khỏe; Chính quyền một số địa phương chưa thực sự vào cuộc trong công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia BHYT...

Khó khăn vẫn còn nhiều, để thực hiện tiêu chí 15 Y tế, góp phần xây dựng nông thôn mới. Thời gian tới ngành sẽ khắc phục những tồn tại đồng thời tập trung thực hiện một số giải pháp trọng tâm như: Tiếp tục bám sát và thực hiện có hiệu quả các nội dung chỉ đạo của Ban Chỉ đạo nông thôn mới tỉnh, UBND tỉnh, Văn phòng Điều phối nông thôn mới. Tập trung chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc, giám sát hỗ trợ duy trì kết quả các xã đạt Tiêu chí quốc gia về y tế giai đoạn đến năm 2020; triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng các tiêu chí bảo đảm tính bền vững và hiệu quả. Tiếp tục tăng cường công tác phòng chống dịch bệnh; triển khai hoạt động lồng ghép các chương trình MTQG vào chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới. Chỉ đạo các đơn vị, đặc biệt là đợn vị y tế tuyến huyện tăng cường kiểm tra, giám sát, đánh giá chất lượng y tế xã để có giải pháp hỗ trợ tăng cường năng lực cho y tế cơ sở; tiếp tục duy trì 05 đoàn kiểm tra, giám sát hỗ trợ thực hiện công tác giám sát tiến độ, mức độ thực hiện Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã đối với các xã đăng ký về đích nông thôn mới năm 2017, các xã xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu và các xã đã được công nhận đạt Tiêu chí quốc gia về y tế quá 3 năm. Chỉ đạo quyết liệt việc tăng cường kiểm tra giúp đỡ các địa phương đẩy nhanh tiến độ thực hiện Chương trình xây dựng NTM tại các xã dưới 10 tiêu chí. Ứng dụng công nghệ thông tin triển khai có lộ trình quản lý hồ sơ sức khỏe cá nhân. Triển khai có hiệu quả các hoạt động đỡ đầu xã Hương Đô xây dựng nông thôn mới. Chỉ đạo các địa phương thực hiện các giải pháp đẩy mạnh công tác tuyên truyền về quyền lợi và lợi ích khi tham gia BHXH, BHYT, xem đây là biện pháp cơ bản và chủ yếu để phát triển đối tượng và nâng cao nhận thức trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể về BHYT, trong đó tập trung vào các đối tượng như nông dân, lao động tự do… Chỉ đạo các cơ sở y tế cung cấp dịch vụ KCB BHYT: Tổ chức triển khai có hiệu quả các chính sách pháp luật về BHYT, các quy định của Bộ Y tế và các Bộ, ngành Trung ương, của địa phương về nâng cao chất lượng khám bệnh, chữa bệnh bao gồm các nội dung chủ yếu: Cung cấp các dịch vụ có chất lượng, tạo niềm tin đối với người bệnh, tăng tỷ lệ tiếp cận các dịch vụ đối với người dân, cải cách thủ tục hành chính giảm tối đa phiền hà cho bệnh nhân, người nhà bệnh nhân đến khám bệnh, chữa bệnh, chăm sóc tại các cơ sở y tế với tinh thần thái độ phục vụ tận tình, chu đáo hướng tới sự hài lòng của người bệnh và nhân dân.

Với sự vào cuộc quyết liệt của toàn ngành, sự sáng tạo trong công tác chỉ đạo, điều hành, ngành Y tế hướng đến mục tiêu đến hết năm 2020, toàn tỉnh có 100% xã đạt Bộ tiêu chí quốc gia về y tế xã; trên 80% xã đạt tiêu chí Y tế trong 19 tiêu chí nông thôn mới; duy trì và nâng cao chất lượng đạt Bộ tiêu chí, nâng tỷ lệ người dân tham gia BHYT lên trên 90%. Những nỗ lực của ngành Y tế trong việc thực hiện tiêu chí 15 y tế trong xây dựng nông thôn mới nhằm hoàn thiện mạng lưới cơ sở, nâng cao chất lượng công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân, góp phần thiết thực xây dựng nông thôn mới.

Bs. Lê Ngọc Châu – TUV, Giám đốc Sở Y tế