Trạm y tế – Cầu nối chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cộng đồng

Điều trị gần – Hiệu quả rõ

Ông Trần Văn Chương (63 tuổi, thôn 6, xã Hương Sơn) mắc bệnh tâm thần phân liệt hơn 15 năm nay. Trước đây, ông thường xuyên phải nhập viện điều trị ít nhất 2 lần mỗi năm. Từ khi được quản lý, theo dõi và cấp thuốc định kỳ tại Trạm Y tế Phố Châu, sức khỏe ông đã ổn định hơn; việc khám, chữa bệnh cũng đỡ vất vả hơn rất nhiều.

Bà Ngô Thị Thanh, vợ ông, chia sẻ: “Nhờ được điều trị ngay tại xã, gia đình tôi không còn phải đi xa, tốn kém. Các y, bác sĩ ở trạm thường xuyên động viên, theo dõi sát sao nên bệnh tình của chồng tôi cải thiện rõ rệt, kiểm soát được hành vi, cuộc sống gia đình cũng yên ổn hơn.”

Hiện Trạm Y tế Phố Châu đang quản lý 22 bệnh nhân tâm thần, được khám và cấp thuốc định kỳ hằng tháng. Điều dưỡng Lương Văn Hội – Trạm trưởng cho biết: “Chúng tôi chú trọng công tác tuyên truyền, phối hợp với Bệnh viện Sức khỏe tâm thần khám sàng lọc, phát hiện sớm người bệnh để tư vấn và điều trị. Với những trường hợp bệnh nặng hoặc gia đình khó khăn, cán bộ trạm và cộng tác viên thường xuyên đến tận nhà hướng dẫn, giám sát việc tuân thủ dùng thuốc.”

Kiểm tra, chăm sóc sức khỏe tâm thần tại Trạm Y tế Phố Châu

Tuy nhiên, ông Hội cũng bày tỏ khó khăn: “Hiện nguồn kinh phí Trung ương cấp đã bị cắt, kinh phí địa phương thực hiện chương trình còn hạn chế, nên một số tháng đầu năm 2025 thiếu thuốc cho người bệnh, ảnh hưởng đến quá trình điều trị.”

Trung tâm Y tế huyện Hương Sơn hiện quản lý 380 bệnh nhân tâm thần tại cộng đồng, gồm 261 người mắc tâm thần phân liệt và 119 người bị động kinh. Các bệnh nhân được quản lý, theo dõi, cấp thuốc miễn phí, tư vấn phục hồi chức năng và hỗ trợ hòa nhập cộng đồng.

Bác sĩ Lê Nhật Thành – Giám đốc Trung tâm cho biết: “100% trạm y tế trên địa bàn đã triển khai mô hình chăm sóc sức khỏe tâm thần dựa vào cộng đồng. Chúng tôi thường xuyên phối hợp với Bệnh viện Sức khỏe tâm thần Hà Tĩnh mở lớp tập huấn, truyền thông nhằm giảm kỳ thị và nâng cao nhận thức cho người dân.”

Theo bác sĩ Thành, việc sắp xếp mô hình chính quyền hai cấp và sáp nhập các trạm y tế sẽ giúp tăng cường nhân lực, nâng cao chất lượng chăm sóc, tạo điều kiện để người bệnh được theo dõi và điều trị tốt hơn.

Chung tay vì sức khỏe tâm thần cộng đồng

Bác sĩ Nguyễn Hồng Phúc – Giám đốc Bệnh viện Sức khỏe tâm thần Hà Tĩnh nhấn mạnh: “Hoạt động chăm sóc, bảo vệ sức khỏe tâm thần tại cộng đồng mang ý nghĩa an sinh xã hội sâu sắc. Người bệnh được chăm sóc, hướng dẫn dùng thuốc tại nhà, không phải nằm viện, nhờ đó gia đình giảm được chi phí đi lại, phục vụ người bệnh. Hiện mạng lưới quản lý chương trình sức khỏe tâm thần cộng đồng đã hoạt động đều khắp toàn tỉnh Hà Tĩnh. Bệnh viện đang quản lý tại cộng đồng 3.089 bệnh nhân tâm thần phân liệt và động kinh. Hầu hết bệnh nhân được dùng thuốc đều đặn; cùng với sự quan tâm, giúp đỡ của gia đình và cộng đồng, nhiều người đã hòa nhập tốt, có thể lao động, tự nuôi sống bản thân. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý bệnh nhân điều trị ngoại trú thời gian qua cũng giúp cán bộ tuyến cơ sở nắm rõ danh sách và thông tin người bệnh.”

Dù vậy, công tác chăm sóc sức khỏe tâm thần tại cộng đồng vẫn còn nhiều khó khăn. Nhiều người dân chưa hiểu đúng về bệnh tâm thần, có tâm lý giấu bệnh, đưa người bệnh đi khám muộn. Kỳ thị vẫn là rào cản lớn trong quá trình điều trị và hòa nhập. Ngoài nhóm bệnh nhân tâm thần phân liệt và động kinh, còn nhiều người mắc các rối loạn tâm thần mạn tính khác chưa nằm trong diện được quản lý.

Bệnh tâm thần không chỉ làm suy giảm khả năng lao động, học tập mà còn ảnh hưởng nặng nề đến đời sống gia đình và kinh tế xã hội. Do đó, bên cạnh nỗ lực của ngành y tế, vai trò của gia đình và cộng đồng là yếu tố then chốt.

Gia đình cần phát hiện sớm các biểu hiện bất thường về sức khỏe tâm thần, đưa người bệnh đến đúng cơ sở y tế chuyên khoa để được tư vấn, điều trị kịp thời. Cộng đồng cần xóa bỏ định kiến, cảm thông và hỗ trợ để người bệnh có cơ hội phục hồi, hòa nhập, góp phần xây dựng một xã hội nhân ái và khỏe mạnh.

Đoàn Loan