Mang thai ở tuổi vị thành niên, thanh niên: ảnh hưởng sức khỏe mẹ, tai biến thai kỳ cao
Trẻ vị thành niên mang thai sớm dễ gặp các biến chứng do thai nghén, tăng nguy cơ tử vong mẹ, thai nhi kém phát triển, dễ mắc bệnh tật, gặp nhiều khó khăn cả thể chất lẫn tinh thần. Nhằm hiểu rõ tác hại của tình trạng mang thai sớm ở độ tuổi vị thành niên, thanh niên (VTN/TN), phóng viên đã có cuộc trao đổi với bác sĩ Bùi Quốc Hùng - Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh.
Phóng viên: Thưa bác sĩ Bùi Quốc Hùng, bác sĩ có thể cho biết thực trạng mang thai của VTN/TN hiện nay và hậu quả nguy hại khi nạo hút thai ở độ tuổi này?
Bác sĩ Bùi Quốc Hùng: Thực tế cho thấy, tỷ lệ trẻ VTN/TN mang thai ngoài ý muốn ngày càng tăng. Theo thống kê của Quỹ Dân số Liên Hiệp quốc (2015), số trẻ em gái đã kết hôn trước tuổi 18 tại châu Á - Thái Bình Dương là 59 triệu trường hợp. Số trẻ em gái tuổi từ 15 đến 17 tại các nước đang phát triển đã từng sinh con là 20.000 trường hợp. Ước tính số ca phá thai không an toàn ở trẻ em gái tuổi từ 15 đến 19 là 3,2 triệu ca. Tại Việt Nam, theo thống kê, mỗi năm cả nước vẫn còn gần 6.000 ca nạo phá thai tuổi VTN/TN. Riêng tại Hà Tĩnh, trong năm 2017 có 7 em mang thai ngoài ý muốn và có 44 ca phá thai . Sáu tháng đầu năm 2018 có 08 ca phá thai. Đây chỉ là con số thể hiện phần nổi của “tảng băng chìm” bởi thực tế là hầu hết các ca nạo phá thai ở trẻ VTN đều được thực hiện ở các cơ sở y tế tư nhân vì tâm lý vào bệnh viện sợ gặp người quen, sợ phải khai báo thông tin.
Vì đa số trẻ có chu kỳ kinh không đều và chưa có ý thức đi khám thai sớm nên có thể phát hiện thai trễ làm tăng tai biến và biến chứng khi hút nạo thai. Tai biến và biến chứng của nạo hút thai rất nhiều. Những biến chứng có thể phát hiện xử lý ngay như chảy máu, đau, dị ứng với thuốc, thủng tử cung... Những biến chứng âm thầm nhưng ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng sinh sản sau này của trẻ VTN/TN như dính buồng tử cung, tắc ống dẫn trứng, nhiễm trùng tử cung, nhiễm trùng ống dẫn trứng. Không chỉ vậy, mang thai ngoài ý muốn sẽ ảnh hưởng tiêu cực lên tâm lý của trẻ. Trước và sau khi hút - nạo thai trẻ VTN/TN luôn có mặc cảm tội lỗi, tâm lý sợ hãi và sẽ ít tiếp xúc với những người xung quanh. Khi lâm vào tình trạng mang thai ngoài ý muốn ở tuổi VTN, các em sẽ không có đủ kiến thức, kỹ năng, nghị lực để giải quyết vấn đề, không thể dự tính được cuộc sống của mình sẽ như thế nào với sự ra đời của một em bé.
Phóng viên: Vậy nguyên nhân mang thai sớm ở trẻ vị thành niên là gì, thưa bác sĩ?
Bác sĩ Bùi Quốc Hùng: Tuổi vị thành niên là giai đoạn chuyển tiếp quan trọng từ tuổi thiếu niên để bước vào tuổi người lớn, nó đánh dấu bằng giai đoạn tuổi dậy thì. Khi bước vào tuổi dậy thì, các em có những thay đổi lớn cả về tâm lý và thể chất. Các em thường muốn khám phá, tìm tòi, tò mò về giới tính của mình và của người khác giới; hay buồn vui bất chợt; muốn khẳng định mình nhưng lại dễ bị ảnh hưởng bởi bạn đồng lứa về các vấn đề tình dục. Sự thiếu hiểu biết về thụ thai và các biện pháp tránh thai hiện đại; chưa hiểu hết tác hại và sự nguy hiểm của việc mang thai ở lứa tuổi vị thành niên, chưa được giáo dục đầy đủ về sức khỏe giới tính là những nguyên nhân mang thai sớm ở trẻ VTN. Do vậy, khi có quan hệ tình dục các em rất dễ bị mang thai và thường để lại nhiều hậu quả xấu.
Phóng viên: Để giảm tình trạng mang thai sớm ở tuổi vị thành niên, thanh niên, thời gian qua tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai các giải pháp nào, thưa bác sĩ?
Bác sĩ Bùi Quốc Hùng: Từ năm 2015, Ủy ban nhân dân tỉnh đã hỗ trợ kinh phí để thực hiện “Kế hoạch tổng thể Quốc gia về bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe VTN/TN Việt Nam giai đoạn 2013-2015, định hướng đến năm 2020” nhằm giúp các em có thêm kiến thức về chăm sóc sức khỏe sinh sản để phòng tránh và hạn chế những tai biến, rủi ro có thể xảy ra, ảnh hưởng tới sức khỏe, tinh thần, học tập và tương lai. Trên cơ sở nguồn kinh phí hỗ trợ của tỉnh, chúng tôi đã phân bổ về 13 huyện, thành, thị để xây dựng 15 Câu lạc bộ, góc tuyên truyền thân thiện và đặc biệt là phối hợp với các nhà trường đẩy mạnh công tác tuyên truyền trong mọi tầng lớp học sinh từ lớp 5 của bậc tiểu học đến THCS, THPT. Bằng hình thức sân khấu hóa, hình ảnh trực quan sinh động trong tổ chức sinh hoạt Câu lạc bộ, nói chuyện chuyên đề, qua đó tăng cường giáo dục giới tính, cho trẻ biết những nguy cơ có thể xảy ra nếu có thai và phá thai; cung cấp và hướng dẫn sử dụng các phương pháp tránh thai hiện đại.
Để giảm tình trạng nạo phá thai ngoài ý muốn tuổi VTN/TN, giải pháp bền vững là phải có sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình - nhà trường - xã hội. Từ đó giúp các em được trang bị đầy đủ kiến thức về giới tính và sức khỏe sinh sản sẽ góp phần nâng cao chất lượng dân số trong tương lai...
Đoàn Loan
