Liệu pháp tiêu sợi huyết - Cơ hội vàng cho bệnh nhân nhồi máu não cấp
Liệu pháp tiêu sợi huyết (TSH) cho bệnh nhân nhồi máu não (NMN) cấp được xem là điều trị quy chuẩn số một trên toàn Thế giới, được áp dụng lần đầu tiên tại Mỹ vào năm 1996. Ở Việt Nam được áp dụng vào năm 2006. Tại Hà Tĩnh liệu pháp TSH được áp dụng từ năm 2015 tại Bệnh viện đa khoa tỉnh. Đến nay đã cứu sống và phục hồi chức năng cho hàng trăm bệnh nhân NMN cấp bằng liệu pháp TSH.
Bác sĩ Nguyễn Xuân Thái, Phó khoa Cấp cứu chống độc, Bệnh viện đa khoa tỉnh cho biết: Từ năm 2014 trở về trước, tại Hà Tĩnh đa số bệnh nhân bị đột quỵ do NMN cấp đều bị tàn phế suốt đời hoặc bệnh nặng có thể dẫn đến tử vong . Từ tháng 3/2015 bệnh viện đa khoa tỉnh đã áp dụng thành công liệu pháp TSH, đến nay đã cứu sống và phục hồi chức năng cho hơn 100 bệnh nhân đột quỵ do NMN cấp. Liệu pháp TSH có hiệu quả mở thông được mạch máu não bị tắc, cải thiện khiếm khuyết thần kinh, giảm tàn tật và tăng khả năng phục hồi vận động của bệnh nhân sau đột quỵ do NMN cấp. Tuy nhiên muốn liệu pháp này có hiệu quả thì phải sử dụng trong vòng 3 giờ(giờ vàng) kể từ khi có triệu chứng đầu tiên của đột quỵ do NMN, dùng thuốc càng sớm thì khả năng thành công càng cao.
Bệnh nhân Nguyễn Thích, 56 tuổi, ở xã Kim Lộc, huyện Can Lộc là một trong rất nhiều bệnh nhân vào viện sớm trong giờ vàng nên anh đã được cứu sống nhờ liệu pháp TSH. Chị Thái Thị Thuận, người nhà của anh Thích chia sẻ: “anh rất khỏe mạnh, đi lao động bình thường, nhưng tự nhiên ngày 4/4 đang ăn cơm sáng thì thấy anh kêu mệt, lên cơn co giật, miệng méo, nói khó, nửa người bên trái không cử động được. Gia đình đã vội vã đưa anh đến bệnh viện đa khoa tỉnh, nhờ các y, bác sỹ cấp cứu kịp thời nên đã tai qua nạn khỏi. Mới được 3 ngày nhưng sức khỏe của anh tiến triển rất tốt, nửa người bên trái đã được hồi phục, anh đi lại, nói chuyện, ăn uống bình thường. Gia đình rất vui mừng”.
PGS.TS Tạ Mạnh Cường, Trưởng đơn vị cấp cứu và Hồi sức tích cực tim mạch kiêm Phó Viện trưởng Viện Tim mạch Trung ương, Bệnh viện Bạch Mai, Hà Nội cho biết: "thời gian qua Bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh triển khai điều trị liệu pháp TSH rất tốt, các bệnh nhân bị Nhồi máu não, Nhồi máu cơ tim được dùng thuốc kịp thời, tận dụng được "giờ vàng" trong điều trị, góp phần cứu sống và phục hồi chức năng cho các bệnh nhân. Đây là liệu pháp điều trị mà nhiều bệnh viện tuyến tỉnh chưa triển khai được".
Từ năm 2015 đến nay có khoảng trên 2.000 bệnh nhân đột quỵ do NMN cấp vào điều trị tại bệnh viện đa khoa tỉnh, nhưng chỉ có 5 đến 10% số bệnh nhân đến trong giờ vàng được cứu sống, phục hồi chức năng, số bệnh nhân còn lại đến quá muộn nên hậu quả để lại di chứng tàn phế suốt đời hoặc bệnh nặng có thể dẫn đến tử vong. Nguyên nhân do hầu hết người dân thiếu thông tin về bệnh đột quỵ do NMN cấp và "giờ vàng" trong điều trị đột quỵ do NMN. Trước đây đột quỵ do NMN thường xảy ra ở người già trên 60 tuổi, nhưng thời gian gần đây đột quỵ do NMN có xu hướng gia tăng và ngày càng trẻ hóa. Trong số bệnh nhân đột quỵ do NMN đến điều trị tại bệnh viện đa khoa tỉnh thì có từ 30 đến 40% ca dưới 60 tuổi.
Bác sĩ Nguyễn Xuân Thái cho biết thêm: sau đột quỵ do NMN cứ một phút trôi qua sẽ có khoảng 2 triệu tế bào não chết đi, vì thế với bệnh nhân đột quỵ do NMN, thời gian là vàng nên khi thấy có một trong các dấu hiệu sau: tê nửa người, một tay hoặc nửa mặt; yếu (hoặc động tác vụng về, cảm giác nặng nề) nửa người, một tay hoặc nửa mặt; nói khó hoặc khó hiểu lời nói; nhìn mờ hoặc mù; chóng mặt hoặc mất thăng bằng; đau đầu một cách bất thường(có thể kèm nôn và buồn nôn); méo miệng, thì cần nhanh chóng gọi cấp cứu 115 và gọi số điện thoại 02393699115 của Khoa cấp cứu chống độc, bệnh viện đa khoa tỉnh để được tư vấn, hướng dẫn miễn phí, phục vụ 24/24h. Đồng thời nên đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế có khả năng điều trị chuyên sâu trong vòng ít nhất 3 giờ đầu để được điều trị tối ưu. Tuy nhiên, trong thời gian chờ đợi tại nhà, người thân có thể tiến hành sơ cứu bằng cách: đặt bệnh nhân ở tư thế nằm, có thể nằm gối cao 30-45 độ; nới rộng quần áo thông thoáng, quan sát xem bệnh nhân thở như thế nào, màu da như thế nào. Trường hợp bệnh nhân có nôn thì nên xoay mặt, nghiêng người bệnh nhân sang một bên tránh để nuốt chất nôn và gây sặc. Đặc biệt lưu ý không đưa các thức ăn đồ uống gì vào bệnh nhân dễ gây sặc.
Nguyên nhân của bệnh đột quỵ do NMN cấp là do: tăng huyết áp, các bệnh lý về tim, rối loạn lipid máu. Ngoài ra, NMN cấp gây ra ở bệnh nhân đái tháo đường, béo phì, nghiện thuốc lá, rượu bia và ít hoạt động thể lực. Vào mùa lạnh NMN tăng nhiều, vì thế để tránh bị NMN trong thời tiết lạnh giá, người dân cần giữ ấm, tránh để cơ thể lạnh đột ngột; khám sức khỏe định kỳ là điều quan trọng của việc điều trị dự phòng để kiểm soát tốt đường huyết, mỡ máu; thay đổi lối sống như bỏ thuốc lá, kiêng bia rượu, luyện tập thể dục, thể thao đều đặn; thực hiện chế độ ăn nhiều rau xanh, hạn chế đạm, giảm muối. Đối với bệnh nhân được cứu sống sau NMN, ngoài thực hiện các khuyến cáo trên cần uống thuốc đều đặn theo đơn của bác sĩ, không bỏ thuốc đột ngột để phòng tránh tái phát đột quỵ não.
Trước thực trạng bệnh nhân đột quỵ nói chung, đặc biệt đột quỵ do NMN cấp liên tục tăng cao, đầu tháng 4/2017 bệnh viện đa khoa tỉnh đã thành lập “Đơn vị điều trị đột quỵ” nhằm đào tạo, ứng dụng những phương pháp điều trị hiện đại để giảm số bệnh nhân tử vong và tàn phế cho bệnh nhân đột quỵ. Sắp tới, bệnh viện đa khoa tỉnh sẽ áp dụng kỹ thuật can thiệp nội mạch mạch não. Kỹ thuật này sẽ đem lại nhiều cơ hội cho bệnh nhân NMN nặng, tăng tiêu chuẩn giờ vàng lên 6 giờ, tạo cơ hội sống, giảm di chứng tàn phế cho nhiều bệnh nhân NMN nặng./.
Thanh Loan
