Truyền thông phòng chống tác hại thuốc lá - “lá chắn” quan trọng bảo vệ giới trẻ
Trong những năm gần đây, vấn đề thanh thiếu niên sử dụng thuốc lá, đặc biệt là thuốc lá điện tử, đang trở thành nỗi lo chung của toàn xã hội. Với sự phát triển của mạng xã hội và thị trường tiêu dùng, các sản phẩm thuốc lá đã thay đổi diện mạo theo hướng hiện đại, bắt mắt và dễ tiếp cận hơn, khiến giới trẻ tò mò, dễ thử và dễ sa vào thói quen có hại. Trong bối cảnh ấy, truyền thông về tác hại thuốc lá trở thành một “lá chắn” quan trọng để bảo vệ sức khỏe, thể chất của thế hệ trẻ - nhân lực tương lai của đất nước.
Thực tế cho thấy nhiều em học sinh, sinh viên chưa hiểu hết tác hại thực sự của nicotine cũng như các chất độc trong thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống. Không ít em xem thuốc lá như biểu tượng của sự trưởng thành, sự “ngầu” hoặc một cách thể hiện cái tôi. Khi các chiến dịch truyền thông được đẩy mạnh, đặc biệt là trên mạng xã hội và trong trường học, nhận thức của thanh thiếu niên bắt đầu chuyển biến rõ rệt. Các em hiểu rằng thuốc lá không chỉ gây nghiện mà còn làm tổn thương phổi, hệ tim mạch, ảnh hưởng khả năng tập trung, thậm chí có thể dẫn đến những bệnh lý nguy hiểm về sau. Dù vậy, việc truyền thông vẫn cần tiếp tục mạnh mẽ và sáng tạo hơn để theo kịp sự biến tướng của các loại thuốc lá mới.
Một buổi Truyền thông phòng chống THTL cho đối tượng đoàn viên thanh niên tại xã Lộc Hà
Ghi nhận tại một số địa phương, các tổ chức Đoàn – Hội đang đóng vai trò chủ lực trong công tác phòng chống tác hại thuốc lá. Tại xã Tiên Điền, chị Trần Thị Giang, Bí thư Đoàn xã, chia sẻ rằng việc tiếp cận thanh thiếu niên bằng những thông điệp đơn giản, dễ nhớ và gần gũi đang mang lại hiệu quả rõ rệt. Chị cho biết: “Tỷ lệ thanh thiếu niên thử thuốc lá điện tử tăng nhanh khiến chúng tôi rất lo lắng. Các em bị hút bởi mẫu mã đẹp và quảng cáo trên mạng, nhưng lại thiếu thông tin khoa học. Truyền thông chính là cách giúp các em thay đổi suy nghĩ. Chúng tôi tổ chức nói chuyện chuyên đề, làm video, infographic… và phát động phong trào ‘Không thử – Không dùng – Không rủ rê’ để xây dựng môi trường lành mạnh cho các em.”
Tuy nhiên, theo chị Giang, khó khăn lớn nhất hiện nay là tốc độ thay đổi của thị trường thuốc lá điện tử. “Mẫu mã mới xuất hiện liên tục, các sản phẩm nhỏ gọn, tinh vi, khiến việc kiểm soát rất khó khăn. Một số em còn tin rằng thuốc lá điện tử ít hại hơn, bởi vậy cần truyền thông liên tục, không được ngừng nghỉ,” chị nói.
Ở góc độ người trẻ, nhiều học sinh thừa nhận rằng truyền thông đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức của họ. Em Nguyễn Minh Khoa, học sinh lớp 11, trường THPT Đức Thọ, cho biết: em từng xem thuốc lá điện tử là vô hại vì “không có khói”. Nhưng sau khi theo dõi các video về tác hại của nicotine trên Fanpage của Đoàn trường, Khoa hiểu hơn về việc nicotine có thể ảnh hưởng trí nhớ và sự phát triển não bộ. “Với tụi em, video ngắn trên mạng xã hội là dễ tiếp cận nhất. Chỉ cần 30 giây mà nội dung đủ hấp dẫn, bọn em có thể nhớ ngay,” Khoa chia sẻ.
Nhiều đoàn thanh, niên niên được truyền thông nâng cao nhận thức về tác hại thuốc lá
Không chỉ học sinh, sinh viên cũng có cái nhìn rõ ràng hơn nhờ truyền thông ngày càng đổi mới. Trần Khánh Linh, sinh viên năm nhất trường Đại học Hà Tĩnh kể rằng bạn bè xung quanh em từng xem thuốc lá điện tử như một phụ kiện thời trang. Nhưng sau khi chứng kiến trường hợp một bạn phải nhập viện vì tổn thương phổi cấp, Linh cảm nhận tác hại của thuốc lá không còn là “chuyện xa vời”. Em nói: “Em nghĩ truyền thông cần nhiều câu chuyện thật hơn. Những lời cảnh báo chung chung không đủ gây sợ. Nhưng khi thấy người cùng trang lứa gặp biến chứng thật sự, bọn em bắt đầu suy nghĩ lại. Em cũng mong các chương trình sinh viên có hoạt động tương tác nhiều hơn, ví dụ thử đo phổi hay tham gia trò chơi về chủ đề sức khỏe, như vậy sẽ dễ thu hút hơn.”
Những chia sẻ từ đoàn viên và cán bộ Đoàn cho thấy truyền thông đang từng bước thay đổi hành vi của thanh thiếu niên, nhưng để đạt hiệu quả bền vững, cần sự phối hợp chặt chẽ giữa nhà trường, gia đình, tổ chức Đoàn và truyền thông đại chúng. Mỗi kênh đều có vai trò riêng: gia đình định hướng, nhà trường giáo dục, Đoàn – Hội sáng tạo hoạt động và truyền thông đại chúng khuếch tán thông điệp rộng rãi. Khi các yếu tố này cùng hành động, môi trường không khói thuốc sẽ không chỉ là khẩu hiệu mà trở thành thói quen, lối sống của thế hệ trẻ.
Việc phòng ngừa luôn hiệu quả hơn chữa trị. Truyền thông tốt không chỉ giúp các em tránh những rủi ro sức khỏe trước mắt mà còn góp phần xây dựng một thế hệ thanh niên khỏe mạnh, có tri thức và trách nhiệm với bản thân. Trong bối cảnh các sản phẩm thuốc lá đang ngày càng tinh vi và len lỏi vào đời sống, truyền thông chính là tuyến phòng thủ đầu tiên, cũng là tuyến bền bỉ nhất để bảo vệ thanh thiếu niên Việt Nam hôm nay và mai sau.
Thanh Nhàn
