Những ảnh hưởng của thuốc lá điện tử đối với giới trẻ
Thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới đang ngày càng xuất hiện trong môi trường học đường, ảnh hưởng tiêu cực đến hành vi, lối sống và sức khỏe của học sinh. Trước thực trạng đó, việc phòng, chống tác hại thuốc lá đòi hỏi sự vào cuộc của cán bộ, giáo viên, nhân viên nhà trường trong nắm bắt tâm lý, phát hiện sớm và ngăn chặn hành vi sử dụng thuốc lá điện tử.
Các loại thuốc lá thế hệ mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng) đều chứa nicotine – chất gây nghiện mạnh, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, hô hấp, tiêu hóa, ung thư. Thành phần dung dịch thuốc lá điện tử còn có glycerin, propylene glycol và hương liệu. Propylene glycol dù an toàn trong thực phẩm nhưng khi đốt nóng có thể chuyển hóa thành propylene oxide – một chất gây ung thư; cùng với đó, quá trình hóa hơi tạo ra acrolein gây kích ứng đường hô hấp.
Rất nhiều học sinh sử dụng thuốc lá điện tử công khai
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), chưa có bằng chứng cho thấy thuốc lá điện tử giúp cai thuốc lá điếu. Ngược lại, người sử dụng thuốc lá điện tử có nguy cơ chuyển sang thuốc lá thông thường cao hơn, thậm chí nhiều trường hợp sử dụng đồng thời cả hai.
Tại Việt Nam, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong giới trẻ tăng nhanh. Năm 2015 chỉ 0,2% học sinh sử dụng thì đến năm 2019, theo Điều tra sức khỏe học sinh toàn cầu của WHO tại 21 tỉnh, thành, con số này đã tăng lên 2,6% ở nhóm tuổi 13–17; riêng học sinh thành thị là 3,4%. Quan niệm sai lệch về sự “trưởng thành”, tâm lý đua đòi, tò mò hoặc sử dụng để giảm căng thẳng khiến nhiều em dần lệ thuộc nicotine.
Tại Hà Tĩnh, dù chưa có thống kê chính thức, nhưng thực tế tại nhiều quán nước vỉa hè cho thấy tình trạng học sinh hút thuốc lá truyền thống, thuốc lào và đặc biệt là thuốc lá điện tử xuất hiện thường xuyên, nhất là vào giờ tan học. Cấu trúc nhỏ gọn, giá thành rẻ và mùi hương đa dạng khiến thuốc lá điện tử dễ dàng “qua mắt” người lớn, trở thành vật dụng quen thuộc của nhiều học sinh.
Hiện các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành tại Việt Nam. Tuy nhiên, hoạt động buôn bán trái phép vẫn diễn ra. Thời gian qua, lực lượng chức năng tại Hà Tĩnh đã phát hiện, tịch thu và xử phạt một số cơ sở kinh doanh máy thuốc lá điện tử và tinh dầu.
Học sinh hút thuốc lá điện tử có thể gây rối loạn cảm xúc và ảnh hưởng tiêu cực đến não bộ
BSCKI Nguyễn Văn Thuật, phụ trách Khoa Khám bệnh – BVĐK thị xã Kỳ Anh, cho biết: “Bệnh viện chưa tiếp nhận ca nhập viện do sử dụng thuốc lá thế hệ mới. Tuy nhiên, nicotine và các hóa chất trong thuốc lá điện tử gây ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và lối sống của giới trẻ: rối loạn nhận thức, giảm khả năng học tập, rối loạn cảm xúc. Các thay đổi trong hệ thần kinh khiến nhóm tuổi này dễ nghiện hơn. Ngoài ra, quá trình đốt nóng tinh dầu có thể tạo thành các hợp chất gây ung thư và kích ứng đường hô hấp. Để sản xuất thuốc lá điện tử cần tới khoảng 15.000 loại hương liệu, nhiều loại chưa được đánh giá đầy đủ mức độ độc hại”.
Bên cạnh tác động sức khỏe, thuốc lá điện tử kéo theo hệ lụy kinh tế, xã hội: tăng chi phí điều trị bệnh, giảm năng suất lao động, gia tăng nguy cơ tử vong sớm. Mặt khác, rác thải nhựa, pin, bảng mạch, lọ tinh dầu thải ra gây ô nhiễm môi trường, phát tán kim loại nặng, acid và nicotine.
Để hạn chế tổn thất sức khỏe, kinh tế và xã hội do thuốc lá điện tử, cần đẩy mạnh tuyên truyền tác hại của thuốc lá thế hệ mới trên các phương tiện truyền thông; thực thi nghiêm Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá; tăng cường kiểm tra, ngăn chặn sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng, shisha tại địa điểm công cộng, đặc biệt trong trường học, cơ quan và công sở.
Huy Hoàng.
