Thuốc lá – “thủ phạm” hàng đầu gây bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), khoảng 80–90% số bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có liên quan trực tiếp đến việc hút thuốc lá. COPD hiện là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 3 trên thế giới, chỉ sau các bệnh tim mạch và ung thư. Mỗi năm, toàn cầu có hơn 300 triệu người mắc COPD.

Tại Việt Nam, tỷ lệ mắc COPD ước tính 4,1% ở nhóm người trên 40 tuổi và có xu hướng gia tăng do tình trạng hút thuốc lá, thuốc lào phổ biến cùng với ô nhiễm môi trường ngày càng nghiêm trọng.

Tại Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh, hiện có gần 400 bệnh nhân COPD đang được quản lý, điều trị ngoại trú, khám định kỳ hằng tháng và cấp thuốc điều trị duy trì. Trung bình mỗi năm, bệnh viện tiếp nhận khoảng 50–60 lượt bệnh nhân COPD điều trị nội trú, trong đó nhiều trường hợp nhập viện trong tình trạng nặng.

Trung bình có khoảng 70 - 80% số bệnh nhân mắc COPD đến điều trị tại Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh đều có liên quan đến từ thuốc lá.

Bệnh nhân Nguyễn Văn H (73 tuổi, trú tại thôn Đại Vường, xã Hương Sơn) là một trong những ca bệnh điển hình. Với tiền sử hút thuốc lá trên 30 năm, ông được chẩn đoán mắc COPD cách đây 6 năm. Dù đã bỏ thuốc lá sau khi phát hiện bệnh, nhưng mỗi khi thời tiết chuyển lạnh, bệnh thường tái phát nặng, xuất hiện cơn khó thở cấp, phải đặt nội khí quản, thở máy và điều trị tích cực.

Bác sĩ CKII. Nguyễn Đức Quảng – Giám đốc Bệnh viện Phổi Hà Tĩnh cho biết: “Khoảng 80% người mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính có tiền sử hút thuốc lá, thuốc lào kéo dài. Vì vậy, để phòng bệnh hiệu quả, điều quan trọng nhất là tránh xa khói thuốc, giữ môi trường sống trong lành, luyện tập thể dục thường xuyên và ăn uống đủ dinh dưỡng.”

Theo bác sĩ Quảng, với những bệnh nhân COPD, đặc biệt là người cao tuổi, gia đình cần quan tâm, hỗ trợ để người bệnh tuân thủ điều trị lâu dài, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường nhằm hạn chế biến chứng nguy hiểm.

Không chỉ người hút thuốc, những người thường xuyên tiếp xúc với khói thuốc lá thụ động cũng có nguy cơ cao mắc các bệnh lý đường hô hấp. Khi bệnh có dấu hiệu tái phát hoặc diễn biến nặng, người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám, điều trị kịp thời.

Thực tế hiện nay, trong cộng đồng vẫn còn không ít người sử dụng thuốc lá, thuốc lào từ khi còn trẻ và duy trì trong nhiều năm mà chưa nhận thức đầy đủ về tác hại lâu dài. Thuốc lá, thuốc lào không chỉ là nguyên nhân hàng đầu gây COPD mà còn liên quan trực tiếp đến ung thư phổi và nhiều bệnh lý nguy hiểm khác.

Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính là bệnh tiến triển mạn tính, không thể điều trị khỏi hoàn toàn, người bệnh phải điều trị suốt đời theo từng đợt tái phát. Các yếu tố như khói thuốc lá, ô nhiễm môi trường, thời tiết thay đổi đột ngột, độ ẩm cao hoặc lao động quá sức đều có thể khiến bệnh trở nặng, làm người bệnh suy giảm khả năng lao động, thậm chí mất khả năng tự chăm sóc bản thân.

Vì vậy, nâng cao nhận thức, thay đổi hành vi, nói không với thuốc lá, thuốc lào chính là giải pháp căn cơ, bền vững để bảo vệ sức khỏe cho bản thân, gia đình và cộng đồng. 

Tuấn Dũng