Đẩy mạnh các hoạt động dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con
Trường hợp nhiễm HIV đầu tiên được phát hiện tại Hà Tĩnh vào năm 1997, tính đến 31/5/2018 đã có 1721 trường hợp nhiễm HIV, số trường hợp chuyển sang giai đoạn AIDS là 786, tử vong 337 trường hợp. Tỷ lệ phụ nữ nhiễm HIV chiếm 19.6%. Trong những năm gần đây trung bình mỗi năm Hà Tĩnh ghi nhận 70 – 80 ca nhiễm HIV mới.
Ngoài lây truyền qua đường máu và đường tình dục thì lây truyền HIV từ mẹ sang con là một trong ba con đường lây truyền HIV/AIDS. Qua nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) trên 100 bà mẹ mang thai có HIV (không được can thiệp) cho thấy 9 trẻ bị nhiễm HIV từ mẹ sang con trong giai đoạn mang thai, 17 trẻ bị nhiễm trong giai đoạn chuyển dạ và 10 trẻ bị nhiễm HIV trong giai đoạn bú mẹ. Điều này có nghĩa, cứ 100 trẻ sinh ra từ bà mẹ nhiễm HIV thì có khoảng 36 trẻ bị lây nhiễm. Tuy nhiên nếu người mẹ được tiếp cận các dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con thì tỷ lệ lây truyền HIV từ mẹ sang con sẽ giảm xuống còn dưới 5%. Riêng Hà Tĩnh, tính đến nay cơ sở điều trị HIV/AIDS của Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã điều trị cho 29 phụ nữ mang thai bằng thuốc kháng vi rút (ARV) HIV, có 33 trẻ được sinh ra từ những bà mẹ nhiễm HIV nhưng không có trẻ nào bị nhiễm HIV.
Hưởng ứng “Tháng cao điểm dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con” năm 2018 với chủ đề “ Xét nghiệm HIV sớm - Hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2020”, Sở Y tế Hà Tĩnh đã ban hành văn bản chỉ đạo các đơn vị trong ngành triển khai các hoạt động Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con. Cùng với các đơn vị trong ngành, Trung tâm Phòng, chống HIV/AIDS tỉnh đã đẩy mạnh triển khai các hoạt động tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân về công tác phòng, chống HIV/AIDS nói chung và dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con cho đối tượng phụ nữ mang thai và phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ nói riêng thông qua nhiều hình thức như: nói chuyện chuyên đề, truyền thông nhóm nhỏ, thăm hộ gia đình, phát tờ rơi, Băng zôn, khẩu hiệu… với nội dung ngắn gọn, dễ hiểu; công tác tư vấn xét nghiệm cho các đối tượng nguy cơ cao, phụ nữ mang thai, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đã được triển khai thường xuyên nhằm từng bước nâng cao tỷ lệ phụ nữ mang thai được xét nghiệm sàng lọc HIV và có kiến thức về dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; việc cung cấp gói dịch vụ Dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con được triển khai kịp thời, đảm bảo những phụ nữ mang thai đều được tiếp cận với thuốc điều trị kháng vi rút HIV một cách sớm nhất.
Để hướng tới loại trừ lây truyền HIV từ mẹ sang con vào năm 2020, ngoài các hoạt động đã và đang triển khai, ngành Y tế đã tập trung nâng cao chất lượng và độ bao phủ của dịch vụ tư vấn, xét nghiệm HIV trên toàn tỉnh thông qua các hoạt động: triển khai nhiều lớp đào tạo bồi dưỡng trình độ chuyên môn chuyên sâu về tư vấn, xét nghiệm HIV cho các đơn vị y tế trong toàn tỉnh; từng bước thành lập các phòng xét nghiệm khẳng định HIV tại tuyến huyện; triển khai kiểm tra giám sát tại tuyến y tế cơ sở nhằm nâng cao vai trò trách nhiệm của đội ngũ cán bộ y tế cơ sở, nhất là bộ phận tiếp xúc với người dân, nơi quản lý, chăm sóc thai nghén tại các địa phương. Chỉ đạo, hướng dẫn lồng ghép việc chăm sóc sức khỏe sinh sản với các hoạt động tư vấn xét nghiệm HIV tự nguyện cho các bà mẹ mang thai để họ được chẩn đoán sớm và tiếp cận sớm với gói dịch vụ dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con; các cơ sở khám, chữa bệnh đặc biệt là các cơ sở cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản nắm bắt thông tin, chuyển gửi kịp thời những trường hợp sản phụ có xét nghiệm sàng lọc HIV (+) đến cơ sở chăm sóc, điều trị HIV/AIDS để được tiếp cận sớm với thuốc điều trị kháng vi rút HIV... Tạo điều kiện thuận lợi cho người dân nhất là phụ nữ mang thai tiếp cận với các dịch vụ này đồng thời tăng cường công tác tuyên truyền, quảng bá lợi ích của việc xét nghiệm và điều trị HIV sớm cho mọi người dân được biết.
Hiệu quả của các biện pháp can thiệp, điều trị dự phòng lây truyền HIV từ mẹ sang con đã làm thay đổi rất lớn quan điểm về mang thai và sinh sản ở phụ nữ nhiễm HIV so với thời kỳ đầu đại dịch HIV mới xuất hiện. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu của chương trình đề ra cần phải có sự quan tâm và phối hợp chặt chẽ của tất cả các Ban, ngành, các cấp chính quyền từ tỉnh đến xã phường… Để tất cả phụ nữ mang thai đều được xét nghiệm sàng lọc HIV sớm./.
Bs. Phùng Bình Văn
Giám đốc Trung tâm Phòng chống HIV/AIDS
