Lấy máu gót chân – Bước sàng lọc quan trọng khi bé chào đời
Sàng lọc sơ sinh là một trong những việc làm vô cùng quan trọng trong việc cải thiện tương lai cho con em mình, nhưng hiện nay ở nước ta vẫn còn nhiều cha mẹ chưa biết đến điều này. Chỉ cần lấy vài giọt máu gót chân sau đó làm xét nghiệm sàng lọc sau sinh sẽ giúp phát hiện kịp thời những bệnh lý về nội tiết, rối loạn chuyển hóa ... để can thiệp kịp thời cho trẻ.
Kỹ thuật sàng lọc sơ sinh là biện pháp dự phòng hiện đại được tiến hành trong vòng 24-48 giờ sau khi trẻ được sinh ra. Thời điểm này, trẻ sẽ được nhân viên y tế lấy máu gót chân để phát hiện sớm các dị tật bẩm sinh như: Thiếu men G6PD (bệnh gây biến chứng vàng da, biến chứng thần kinh, chậm phát triển tâm thần, vận động); suy giáp trạng bẩm sinh (bệnh rối loạn hoặc thiếu hụt tổng hợp hormone tuyến giáp, chậm phát triển trí tuệ) và tăng sản thượng thận bẩm sinh (bệnh rối loạn nhiễm sắc thể giới tính)…
TS. Đường Công Lự, Phó Giám đốc Sở Y tế, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) tỉnh cho biết sàng lọc sơ sinh rất cần thiết đối với sự phát triển của trẻ sau này. Bởi một số bệnh nếu được phát hiện, điều trị sớm ngay từ giai đoạn sơ sinh sẽ giúp trẻ tránh được những hậu quả nặng nề trong quá trình phát triển về trí tuệ và thể chất. Năm 2017, Hà Tĩnh có gần 1200 trường hợp lấy máu gót chân (chiếm 6% trên tổng số ca sinh sống), vượt chỉ tiêu được giao, tuy nhiên theo TS. Đường Công Lự, tỷ lệ này còn rất thấp. Năm 2018, Chi cục Dân số sẽ phối hợp với các bệnh viện trong toàn tỉnh để nâng số mẫu sàng lọc lên gấp 4 lần so với năm ngoái, tức là khoảng gần 5.000 trẻ sơ sinh được lấy mẫu.
Đánh giá về khả năng thực hiện Chương trình sàng lọc sơ sinh tại Hà Tĩnh, BSCKII. Đinh Phương Anh – Bác sỹ Khoa Sơ sinh Bệnh viện Phụ sản Trung Ương cho biết, Hà Tĩnh có lợi thế là nhận được sự quan tâm chỉ đạo của tỉnh và các cấp các ngành, sự phối hợp giữa các đơn vị trong ngành rất được đánh giá cao. Theo bác sỹ Phương Anh, kỹ thuật lấy máu của các bác sỹ, điều dưỡng, nữ hộ sinh đã được nâng cao đáng kể từ lúc bắt đầu chương trình đến nay, số mẫu hỏng gửi ra Tổng Cục Dân số đã giảm đi rất nhiều, điều đó chứng tỏ rằng Hà Tĩnh đã, đang và sẽ làm tốt chương trình sàng lọc sơ sinh. Đây là một điều rất đáng mừng.
Sản phụ Phạm Thị Phương, phường Thach Linh, thành phố Hà Tĩnh, là một trong những sản phụ vừa sinh con ở bệnh viện đa khoa Hà Tĩnh đã đồng ý lấy máu gót chân cho con mình, chị cho biết: “Trong thời kỳ mang thai, tôi đã tìm hiểu và được biết đến kỹ thuật lấy máu gót chân ở trẻ sơ sinh, khi tôi vào viện lại được các điều dưỡng tư vấn thêm về kỹ thuật này nên tôi đã không ngại ngần đồng ý thực hiện ngay. Các bác sỹ bảo hiện nay kỹ thuật này đang miễn phí, nhưng kể cả trong tương lai, khi tôi tiếp tục mang thai, nếu bắt buộc phải trả phí để thực hiện kỹ thuật này thì tôi vẫn làm, bởi thực sự rất cần thiết”.
Sàng lọc sơ sinh rất nhân văn, thực hiện không phức tạp, mang lại hiệu quả lớn, mà thực sự không quá tốn kém, vừa giúp trẻ được điều trị kịp thời, trở thành người khỏe mạnh, vừa đỡ gánh nặng cho gia đình, xã hội khi nuôi dưỡng trẻ bệnh tật, lại cải thiện chất lượng giống nòi. Nếu việc này vì lý do nào đó bị đứt quãng hay chậm trễ sẽ vô cùng đáng tiếc
| Thiếu men G6PD là một bệnh mà cơ thể trẻ không tổng hợp được men G6PD như những trẻ bình thường. Men G6PD nằm trong tế bào hồng cầu. Khi thiếu men, tế bào không biến đổi các sản phẩm có hại thành sản phẩm không hại, do đó các sản phẩm có hại sẽ tích tụ trong hồng cầu làm cho hồng cầu dễ vỡ. Việc phát hiện bệnh sớm và tham vấn tránh sử dụng thuốc, theo dõi vàng da sơ sinh sẽ giúp trẻ bị thiếu men G6PD bị tán huyết cấp đưa đến thiếu máu, vàng da. Suy giáp trạng bẩm sinh là một bệnh lý tuyến giáp của trẻ không tự sản xuất hoặc sản xuất hormon giáp ít hơn bình thường. Hormon giáp là chất cần thiết cho não bộ và cơ thể phát triển từ lúc mới sinh cho đến lúc trưởng thành. Nếu hormon giáp bị thiếu, não và cơ thể không phát triển đưa đến trẻ đần độn và không phát triển chiều cao. Việc phát hiện bệnh sớm và điều trị bổ sung đủ lượng hormon giáp trong vòng 2 tuần đầu sau sinh sẽ giúp trẻ phát triển bình thường. Tăng sản thượng thận bẩm sinh là một bệnh lý rối loạn tổng hợp nội tiết tuyến thượng thận ở trẻ sơ sinh đưa đến biểu hiện các thể bệnh khác nhau: mất muối gây tử vong và mơ hồ về giới tính ở bé gái. Việc phát hiện bệnh sớm giúp điều trị bé kịp thời tránh tử vong, giảm thiểu tình trạng nam hóa cơ quan sinh dục ngoài gây nhầm lẫn giới tính ở trẻ gái. Trẻ gái được điều trị sớm sẽ ít bị ảnh hưởng tâm lý và giảm khả năng phải tạo hình cơ quan sinh dục ngoài khi lớn lên. |
Trần Thanh Nhàn
