“Giảm kỳ thị để người nhiễm HIV trẻ tuổi tiếp cận điều trị hiệu quả”
Người nhiễm HIV tại Hà Tĩnh ngày càng có xu hướng trẻ hóa, trong bối cảnh các chương trình điều trị ARV, PrEP và Methadone được mở rộng, một thách thức lớn vẫn âm thầm hiện hữu: sự kỳ thị - rào cản khiến nhiều người bệnh trẻ tuổi tự thu mình và chậm tiếp cận dịch vụ y tế.
Theo báo cáo của Trung tâm Kiểm soát bệnh tật, đến nay Hà Tĩnh ghi nhận lũy tích có 1.311 người nhiễm HIV/AIDS, trong đó nhóm độ tuổi 30 - 49 vẫn chiếm tỷ lệ cao nhất với 797 trường hợp. Đáng chú ý, tỷ lệ nhiễm HIV qua đường tình dục đang gia tăng nhanh, đặc biệt ở nhóm nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM).
Các y bác sĩ lấy máu xét nghiệm kiểm tra HIV
Anh T.V.N (33 tuổi, Phường Trần Phú) chia sẻ: “Tôi phát hiện mình bị nhiễm HIV sau một đợt ốm kéo dài. Nguyên nhân bị nhiễm HIV do quan hệ tình dục không an toàn. Khi cầm kết quả xét nghiệm, điều tôi sợ nhất không phải là bệnh, mà là ánh mắt của mọi người xung quanh. Dù được bác sĩ tư vấn rằng điều trị ARV đều đặn có thể giúp tải lượng virus xuống dưới ngưỡng phát hiện, người nhiễm HIV vẫn sống khỏe mạnh và làm việc bình thường, nhưng người ta vẫn nghĩ nó như án tử điều đó khiến tôi ngại hòa nhập và dấu bệnh”.
Không chỉ những người nhiễm do quan hệ tình dục, nhóm bệnh nhân nhiễm HIV từ mẹ sang con đang là một trong những đối tượng dễ tổn thương nhất trước sự kỳ thị. Em N.A.T. (19 tuổi, xã Tiên Điền) bộc bạch: “Em phát hiện mình bị nhiễm HIV từ khi còn học tiểu học. Càng lớn, em càng cảm nhận rõ khoảng cách vô hình giữa mình và bạn bè. Mặc dù em không có lỗi khi mang bệnh, nhưng nhiều bạn tránh né, không muốn ngồi cùng bàn. Em từng nghĩ mình không thể tiếp tục đi học.”
Một buổi truyền thông phòng chống HIV cho người dân
Hà Tĩnh đã triển khai nhiều chương trình phòng, chống HIV/AIDS hiệu quả. Hơn 15 ngàn lượt xét nghiệm HIV được thực hiện hàng năm, cùng với đó là 549 người đang được điều trị ARV. Riêng chương trình điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng Methadone duy trì hiệu quả hơn 100 người, tại 3 cơ sở chính (CDC Hà Tĩnh, Hương Sơn, Hồng Lĩnh) và 3 điểm cấp phát thuốc tại Kỳ Anh, Tiên Điền và Hương Khê, góp phần giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm qua tiêm chích ma túy. Đồng thời, đẩy mạnh các dịch vụ điều trị và dự phòng HIV như: Điều trị dự phòng lây truyền mẹ con, điều trị dự phòng Lao/HIV.
Cấp phát thuốc cho bệnh nhân HIV.
Đẩy mạnh công tác tổ chức tập huấn, đào tạo năm 2025 tuyển dụng thêm 12 đồng đẳng ma túy, 5 đồng đẳng MSM. Thực hiện các hoạt động can thiệp giảm tác hại; cấp phát 77.186 bơm kim tiêm, 42.102 bao cao su, 25.760 gói chất bôi trơn; 165 khách hàng tham gia chương trình PrEP - điều trị dự phòng trước phơi nhiễm, trong đó MSM 106 khách hàng.
Theo bác sĩ Phùng Bình Văn, Phó Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hà Tĩnh: “HIV đã được kiểm soát tốt nhờ ARV, người bệnh có thể sống khỏe mạnh, làm việc bình thường như mọi người. Việc duy trì tải lượng virus dưới ngưỡng phát hiện không chỉ giúp người bệnh khỏe mạnh mà còn giảm nguy cơ lây truyền gần như bằng 0. Vì thế, hiểu đúng về HIV chính là cách nhân văn nhất để bảo vệ cả cộng đồng. Tuy nhiên, kỳ thị vẫn là yếu tố khiến nhiều người ngại tiếp cận điều trị, hoặc giấu bệnh quá lâu, dẫn đến tình trạng nặng và có nguy cơ lây lan cho nhiều người khác.”
Một buổi thực hành hướng dẫn lấy máu xét nghiệm HIV cho cán bộ y tế xã tại Trung tâm CDC Hà Tĩnh
Thực tế, một số trường hợp bệnh nhân trẻ tuổi đến khám trong trạng thái lo lắng, tự ti, thậm chí trầm cảm vì bị xa lánh. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết, song hành cùng điều trị ARV phải là giảm kỳ thị, tạo môi trường hỗ trợ tâm lý bền vững hơn cho người nhiễm HIV. Đồng thời, để giảm nguy cơ trẻ hóa người nhiễm HIV, bên cạnh truyền thông về phòng tránh và khuyến khích sử dụng PrEP cho nhóm nguy cơ cao, công tác tư vấn, đồng hành tâm lý cần được tăng cường. Ngành y tế đang triển khai nhiều chương trình truyền thông phòng, chống HIV tại cộng đồng, trường học, khu công nghiệp. Tuy nhiên hiệu quả phụ thuộc rất lớn vào thái độ và sự thấu hiểu của xã hội.
Để HIV không còn là “nỗi lo”, rất cần sự chung tay của cả xã hội, từ ngành y tế, các cấp chính quyền đến từng người dân, để những người sống chung với HIV được đối xử công bằng, được chăm sóc đúng nghĩa và được hòa nhập như bao thành viên khác trong cộng đồng. Đối với mỗi gia đình, việc hỗ trợ người nhiễm HIV điều trị đều đặn, giảm áp lực tâm lý là yếu tố then chốt để họ ổn định cuộc sống. Đối với cộng đồng, thái độ cởi mở, tôn trọng sự riêng tư và hiểu biết đúng về đường lây truyền sẽ giúp giảm đáng kể nỗi sợ mơ hồ đang bao trùm lên những người trẻ sống chung với HIV. Chỉ cần cộng đồng hiểu đúng, người bệnh sẽ có thêm rất nhiều cơ hội sống.
Thanh Loan
