Dị dạng mạch máu não - “bom nổ chậm”

Cách đây 5 năm, sau khi sinh con được 4 tháng, bỗng dưng chị T.T.H (SN 1983, ở Đức Thọ) bị hành hạ bởi các cơn đau đầu dữ dội. Vốn làm việc trong ngành y nên chị khá thận trọng, không sử dụng các loại thuốc đau đầu thông thường mà lập tức ra Hà Nội thăm khám. Qua thực hiện các kỹ thuật y khoa, bác sỹ phát hiện chị H. có một búi dị dạng mạch máu não dạng AVM (dị dạng động tĩnh mạch), kích thước lớn, đã có hiện tượng rỉ máu nội sọ.

Chị H. cho biết: “Nếu không được phát hiện và can thiệp kịp thời thì không biết chuyện gì sẽ xảy ra. Theo các bác sỹ, nhẹ thì tôi sẽ liệt nửa người, rối loạn ngôn ngữ, nặng thì tử vong”.

Không đau đầu như chị H., chị B.Q.C (SN 1992) ở thị trấn Sơn Tây (Hương Sơn) lại vô tình phát hiện mình bị dị dạng mạch máu não khi đi khám do triệu chứng mờ mắt. “Sau khi được bác sỹ giải thích về tình trạng bệnh, những nguy cơ tiềm ẩn, tôi thấy mình thật may mắn. Được điều trị bằng phương pháp can thiệp nội mạch, đến nay, sức khoẻ của tôi hoàn toàn bình thường. Tuy nhiên, tôi cũng chú ý hơn đến việc rèn luyện, giữ gìn sức khoẻ, khám định kỳ và khám chuyên sâu khi có những triệu chứng bất thường” - chị Q.C chia sẻ.

Dị dạng mạch máu não là tình trạng mạch máu trong não phát triển bất thường, có thể gây vỡ mạch, xuất huyết não, đột quỵ, tử vong. Trong thực tế, không phải ai cũng may mắn như trường hợp của 2 bệnh nhân kể trên, nhiều người đã bị đột quỵ ngay từ cơn đau đầu đầu tiên hoặc trong lúc chơi thể thao, thậm chí nhiều ca bệnh đã không còn cứu chữa được.

Bác sỹ Nguyễn Xuân Thái - Trưởng khoa Cấp cứu - Chống độc (BVĐK tỉnh Hà Tĩnh) cho biết: “Nguyên nhân dị dạng mạch máu não thường là do bẩm sinh và phát triển trong quá trình hình thành thai nhi. Bệnh chiếm 1% trong tổng số bệnh nhân có bệnh lý đột quỵ. Tại BVĐK tỉnh, hằng năm tiếp nhận khoảng 20 - 25 bệnh nhân bị dị dạng mạch máu não. Những năm gần đây, với sự hỗ trợ từ các thiết bị mới và hợp tác chuyên môn với tuyến trên, bệnh viện đã có thể chẩn đoán chính xác và bước đầu xử lý các ca dị dạng mạch máu não. Tuy nhiên, trong 3 tháng gần đây, bệnh viện không có vật tư để tiến hành điều trị, buộc phải chuyển các bệnh nhân lên tuyến trên”.

Do không có biểu hiện gì rõ rệt hoặc có nhưng rất mơ hồ nên dị dạng mạch máu não vẫn chưa được chú ý và được coi là “bom nổ chậm” trong cơ thể người. Nếu dị dạng mạch não chưa vỡ, tuỳ vị trí của khối dị dạng có thể xuất hiện một số triệu chứng không đặc hiệu như: đau đầu, chóng mặt, tê bì yếu tay chân hoặc động kinh. Nếu dị dạng mạch não vỡ, các triệu chứng có thể từ nhẹ đến nặng phụ thuộc vào bản thân khối dị dạng và thể tích máu tụ, từ đau đầu, buồn nôn, liệt nửa người, lú lẫn đến hôn mê sâu, thậm chí tử vong sau vài ngày điều trị hoặc đột tử. Tỷ lệ tử vong khi vỡ chiếm khoảng 10-15% và khoảng 50% số bệnh nhân sẽ để lại di chứng về sau.

Bác sĩ Thái khuyến cáo: “Dù đến nay, thế giới chưa có khuyến cáo về việc khám sàng lọc bệnh dị dạng mạch máu não nhưng với những người có tiền sử đau đầu dai dẳng, từng bị chấn thương sọ não, có người thân từng bị đột quỵ… thì nên chủ động tầm soát. Ngày nay, dị dạng mạch máu não có thể được phát hiện sớm qua các phương pháp chẩn đoán hình ảnh hiện đại như CT-Scan, MRI, DSA. Nếu phát hiện sớm, dị dạng mạch máu não có thể được xử lý an toàn bằng nhiều phương pháp như nút mạch, phẫu thuật hoặc xạ phẫu. Đặc biệt, với sự phát triển của kỹ thuật nút mạch can thiệp hiện đại, nhiều bệnh nhân có thể được điều trị ít xâm lấn, rút ngắn thời gian nằm viện và phục hồi chức năng tốt”.

Bệnh đột quỵ đang có xu hướng trẻ hoá và dị dạng mạch máu não được xác định là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây đột quỵ ở người trẻ tuổi. Tuy nguy hiểm nhưng bệnh hoàn toàn có thể chủ động phòng ngừa và điều trị nếu được phát hiện sớm. Việc lắng nghe cơ thể và không chủ quan trước những biểu hiện thoáng qua sẽ giúp người bệnh “gỡ” được “quả bom nổ chậm” trong cơ thể mình.