Sổ theo dõi sức khỏe bà mẹ trẻ em: Cuốn sổ nhỏ lợi ích lớn
Sổ theo dõi sức khỏe bà mẹ và trẻ em đã triển khai tại Nhật Bản được gần 70 năm, thu được nhiều kết quả tích cực trong cải thiện sức khỏe bà mẹ và trẻ em, được nhiều nước trên thế giới áp dụng. Tại Việt Nam, trên cơ sở kết quả đạt được khi triển khai thí điểm tại 4 tỉnh Điện Biên, Hòa Bình, Thanh Hóa và An Giang. Năm 2015, Hà Tĩnh là tỉnh duy nhất trong cả nước triển khai chương trình này. Cuốn sổ nhỏ những lợi ích của nó đối với công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ và trẻ em rất lớn.
Bs. Bùi Quốc Hùng – Giám đốc Trung tâm Chăm sóc sức khỏe sinh sản tỉnh cho biết: Sổ theo dõi SKBMTE đã được triển khai ở nhiều nước nhưng ở mỗi quốc gia đều được điều chỉnh cho phù hợp. Cuốn sổ được giới thiệu ở tỉnh ta không chỉ là sổ theo dõi sức khỏe mà còn là cuốn cẩm nang phổ biến kiến thức chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ khi thai nghén, chăm sóc trong và sau khi sinh, theo dõi và chăm sóc trẻ em liên tục từ sơ sinh cho tới 6 tuổi. Bước đầu triển khai việc ứng dụng sổ theo dõi sức khỏe bà mẹ trẻ em tại 58 xã của 4 huyện là Can Lộc, Lộc Hà, Hồng Lĩnh, Thành phố Hà Tĩnh đã nhận được sự ủng hộ và vào cuộc của các cấp, các ngành và người dân địa phương. Trung tâm đã phối hợp với các đơn vị tuyến tỉnh và Trung tâm Y tế dự phòng các huyện, thị xã, thành phố tập huấn cho hơn 400 cán bộ y tế tuyến tỉnh, huyện và hàng ngàn cán bộ y tế xã về lợi ích của sổ, cách tư vấn và ghi chép sổ tại cộng đồng. Đây là một cơ hội và cũng là yếu tố thúc đẩy công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em trên địa bàn toàn tỉnh. Việc này càng có ý nghĩa hơn với các xã, thôn khó khăn ở các huyện miền núi, nhận thức của người dân còn thấp.
Tại huyện xã Thạch Châu – huyện Lộc Hà, Trung tâm Y tế dự phòng huyện đã cấp sổ cho gần 100 chị em đang mang thai, bước đầu các chị em rất quan tâm tới những thông tin bổ ích trong cuốn sổ. Chị Phan Thị Nga đang mang thai ở tháng thứ 7 rất phấn khởi cho biết: “ mới xem qua cuốn sổ nhưng tôi thấy có rất nhiều kiến thức về chăm sóc thai nghén, chăm sóc trẻ trong từng giai đoạn phát triển, chăm sóc trẻ ốm… rất cần thiết đối với mỗi bà mẹ. Tôi sẽ tìm hiểu thêm để chăm sóc mình và con được tốt hơn” . Theo chị Nguyễn Thị Đức Chuyên trách chăm sóc sức khỏe sinh sản – Trung tâm Y tế dự phòng huyện: toàn huyện sẽ cấp gần 300 sổ cho các bà mẹ đang mang thai, đồng thời tổ chức các buổi truyền thông trực tiếp nói về lợi ích cuốn sổ, hướng dẫn các bà mẹ ghi chép sổ.
Sổ theo dõi sức khỏe bà mẹ và trẻ em có 4 phần: phần 1 là những thông tin cơ bản về tiền sử sinh đẻ, tiêm phòng vắc xin uốn ván, thông tin mang thai, tiền sử bệnh tật của người mẹ. Phần 2 là những thông tin cần thiết trong chăm sóc thai nghén như: lịch khám thai, uống viên sắt, dinh dưỡng trong thời gian mang thai, cách vệ sinh, chế độ làm việc, nghỉ ngơi, sinh hoạt hàng ngày; hỗ trợ của người chồng trong thời gian mang thai và cho con bú; những dấu hiệu nguy hiểm trong thời gian mang thai, dấu hiệu chuyển dạ. Phần III là cách chăm sóc thiết yếu cho bà mẹ sau đẻ và chăm sóc sơ sinh thiết yếu, cách nuôi dưỡng trẻ nhỏ. Phần IV là cách chăm sóc và xử trí một số bệnh thường gặp ở trẻ em: như những việc cần làm và những điều cần biết về vắc xin tiêm chủng; cách theo dõi tăng trưởng, chăm sóc răng, xử trí khi trẻ bị sốt, khi trẻ bị viêm đường hô hấp, bị tiêu chảy; chăm sóc trẻ sau khi khỏi bệnh, cấp cứu dị vật đường thở, xử trí khi trẻ bị bỏng, khi bị đuối nước….
Cuốn sổ này đối với bà mẹ sẽ được theo dõi, ghi chép bắt đầu từ khi mang thai cho đến khi sinh đẻ và 6 tuần sau đẻ. Đối với trẻ, theo dõi từ khi ở trong bụng mẹ, chăm sóc ngày sau đẻ, trong giai đoạn sơ sinh, theo dõi - chăm sóc sự phát triển thể chất, tinh thần đến 6 tuổi. Cuốn Sổ Theo dõi SKBMTE có thể thay thế cho nhiều loại sổ sách như Sổ Khám và Theo dõi thai, Sổ Tiêm chủng trẻ em, Sổ Khám bệnh, Theo dõi sức khỏe trẻ ẹm, Sổ tay dinh dưỡng... Điều tiện lợi hơn nữa là cuốn sổ có thể được mang đi bất cứ đâu, theo sát với người mẹ và trẻ như một hồ sơ sức khỏe bất cứ lúc nào cũng có thể tham khảo, tra cứu.
Không chỉ là cuốn nhật kí, cung cấp kiến thức về chăm sóc sức khỏe đối với bà mẹ và trẻ em, sổ còn là căn cứ khoa học giúp cho đội ngũ làm công tác chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em ở cơ sở nâng cao kiến thức, kỹ năng, từ đó có thể nắm bắt được diễn biến quá trình thai nghén của bà mẹ mang thai, có hướng xử lý và can thiệp kịp thời, hạn chế được các tai biến sản khoa; phát hiện được những dấu hiệu bất thường của thai nhi và các diễn biến, quá trình phát triển của bé về thể chất và tinh thần. Trên cơ sở đó có thể đưa ra hướng điều trị phù hợp cho mỗi bé và những tư vấn kịp thời cho bà mẹ điều chỉnh cách chăm sóc, dạy dỗ trẻ.
Trong sổ còn có những biểu đồ theo dõi chiều cao, cân nặng của bé, lịch tiêm chủng, hướng dẫn xử trí các bệnh mắc phải, tai nạn thương tích thường gặp ở trẻ nhỏ, ghi chép khám sức khỏe thường kỳ của trẻ... không chỉ là những nội dung thiết thực mà còn mang trong đó ý nghĩa cao đẹp của tình mẫu tử. Mỗi gia đình cần ghi chép và lưu giữ cuốn sổ này giống như một cuốn nhật ký cá nhân gắn liền với thời thơ ấu của mỗi đứa trẻ từ khi còn trong bụng mẹ. Để mỗi đứa trẻ lớn lên sẽ biết được sự chăm sóc sức khỏe của gia đình, của cán bộ y tế và của xã hội đối với mình; biết được mình cần phải làm gì để góp phần xây dựng một đất nước Việt Nam phát triển, mạnh giàu và thịnh vượng.
Thu Hòa
